Een groot monumentaal pand aan de Lammermarkt van drie verdiepingen, helemaal vol met ruim 70 piano’s en vleugels. Een intieme concertzaal waar je zelf mag spelen bij aankoop van een piano of vleugel. Op zaterdag kun je altijd genieten van een concertpianist. En een werkplaats met gepassioneerd en gekwalificeerd personeel. Pianorestaurateur saai? De passie spat er vanaf bij Emile van Leenen en zijn medewerkers!
Wat maakt jouw ambacht zo bijzonder?
Het is ontzettend moeilijk om een piano echt mooi te krijgen als muziekinstrument. Het gaat alleen maar om de toon. Ik geniet er het meeste van als de toon van het instrument zo mooi mogelijk is. Dat is een zoektocht. Als je alles perfect hebt, wiskundig klopt alles in de piano, alles is perfect afgesteld, dan nog kan hij niet klinken. Het bijzondere is dat je daar dus een gevoel voor ontwikkelt. Dat je dan nog een stap verder gaat om de piano echt mooi te maken. Als de hamerkop, het vilt wat tegen de snaar aan slaat, te hard is dan is de toon scherp. Of als die een heel klein beetje scheef is, dan is die toon ook niet mooi. Als je daar aan werkt en je weet hoe de piano moet gaan klinken, dan kun je een instrument mooi maken. Het is niet alleen het hout, ook snaren en mechaniek. Je moet overal verstand van hebben.
Bij een goede fabriek hebben ze er jaren over nagedacht, de meeste fabrieken bestaan al 100 jaar. Ze weten welk toonhout, het zangboomhout, het belangrijkste is. Als alle materialen goed zijn, en alles is goed gedaan, dan zit er toon in. Dan klinkt hij wel. Dan nog kun je hem egaliseren en verfijnen in klank. Soms hebben ze hem net iets te zacht gemaakt dan moeten wij hem opener maken en ietsjes helderder. Dat maakt het verschil in verkoop. Dan staat hier een instrument er gewoon top bij. Als mensen binnenkomen en een vleugel of piano zoeken en ze spelen erop dan is de kans groot dat ze het ook mooi vinden omdat wij er al mee bezig zijn geweest.
Je hoort sowieso de verschillen tussen goedkope en dure instrumenten. Je moet ook op een piano spelen en voelen, het is ook een kwestie van gevoel. Je voelt het in de touché of het klopt. Of het makkelijk repeteert en of het snel aanslaat. Of je heel makkelijk heel zacht kan spelen. Je hebt piano’s waarbij de toets net een aan- en uit knop is. Je hebt goedkope piano’s die met goedkoop hout gemaakt zijn en snel in elkaar geflanst. Die zien er van de buitenkant prachtig glimmend uit. Maar wij gaan echt voor de binnenkant en de toon. Dat is onze passie, dat is het leuke.
Ik ben zelf 35 jaar geleden met het conservatorium begonnen. Viool gaan studeren. Toen was je ook al heel lang met de toon bezig. Ik heb een aantal jaren bij verschillende pianozaken gewerkt. Daarna ben ik voor mezelf begonnen. Mijn grootste plezier is mooie muziek instrumenten. Passie is muziekkwaliteit. Je gehoor op dit instrument moet je heel erg ontwikkelen. Dat blijft een zoektocht. Mensen die hier werken vinden dat verschrikkelijk leuk, kunnen dat ook heel erg goed. Ze vragen steeds: mogen we een keertje naar Japan om daar twee weken mee te lopen. Je hoopt altijd iets te ontdekken wat nog mooier en nog beter kan.
Zit er toekomst in jouw ambacht?
Een jaar of 25-30 geleden zijn we begonnen met veel restauraties van veel oudere instrumenten. Daar was toen veel meer vraag naar, dat is nu minder geworden. We doen steeds meer nieuwe en moderne instrumenten. Het verhaal blijft, we willen de mooiste hebben. Twee weken geleden zijn we naar Duitsland geweest. Daar staan een aantal instrumenten voor ons klaar, zelfde model, zelfde prijs, precies hetzelfde en daar kiezen we zelfs dan de beste uit. Als die hier komen dan hebben wij daar dan nog steeds werk aan. De leek zou zeggen: dat klinkt prachtig, die is goed. Wij gaan nog een stapje verder en wij gaan daaraan werken. Elk instrument is uniek en elke piano is anders. Dat verfijnen noemen wij het MPA-werken (Master Piano Artisan, vakmanschap), dat is het verfijnen van de toon.
Er zit toekomst in het ambacht. De werkplaats is hierachter. Daar staat een Steinway vleugel van 110 jaar oud die nu wordt gerestaureerd. Er is een koper, die zit te popelen tot het klaar is, maar het duurt altijd langer dan gedacht. Omdat je alles goed wilt hebben en zo mooi mogelijk. Instrumenten die toen goed gebouwd zijn, kunnen nog steeds heel mooi worden, maar alles moet kloppen. Vilt van de hamerkoppen en de demping moet mooi zijn, maar ook de hele afstemming. Alle dempers moeten tegelijk omhoogkomen als je het pedaal intrapt. Daar moet je een type met veel geduld voor zijn om dat te kunnen en te willen. Passie waait hier rond, mensen steken elkaar aan.
We hebben meestal iets oudere stagiaires die het vak serieus nemen. We hebben nu een jongen van 16 die een snuffelstage heeft gedaan. Hij heeft gevraagd of hij mag blijven, dus hij komt na school werken aan de piano. Stap voor stap leert hij het vak. Het is hartstikke leuk, we zijn nog steeds aan het doorgroeien. Corona was voor ons een enorm goede tijd. Iedereen zat piano te spelen. Mensen komen uit het hele land, de website is super belangrijk. Van Groningen tot België, het wordt langzaam doorverteld dat wij proberen de neusjes van de zalm neer te zetten.
Wat is het meest bijzondere dat je ooit hebt (mee)gemaakt?
Een aantal jaar geleden zijn we begonnen met het maken van YouTube filmpjes, met goede microfoons, van de piano’s en vleugels die in onze winkel staan. We hadden op een gegeven moment een prachtige uitziende C. Bechstein vleugel uit 1903, die we tweedehands hadden ingekocht. De buitenkant was glanzend, met wortelnoten fineer. Aan de binnenkant moest nog een hoop gedaan worden. Snaren moesten vervangen, nieuwe hamerkoppen, de toetsen moesten opnieuw worden ingevoerd, vervanging van de dempers en nog veel meer kleine aanpassingen, zodat uiteindelijk weer het mooie geluid van dit instrument terug kwam. Dit kwam zeker terug, misschien nog wel mooier dan het ooit geweest was, het instrument klonk fantastisch mooi. Dus, op YouTube… We maakten een video van dit instrument en het werd de meest bekeken video, vooral in Amerika. Tot onze verbazing was er iemand helemaal uit Amerika die veel interesse had in deze vleugel. Hij kocht hem zonder er zelf op te spelen. Deze man was al heel lang op zoek naar een vleugel en vond dit instrument, naast de mooie uitstraling, vooral prachtig klinken. Dat is dus waarom we focussen op de toon….
